Sensomotorische Integratie

Specifieke problemen 

Voorwerpen in mond stoppen

volgen op linkedin  facebook icoon      

Voorwerpen in de mond stoppen


Normaal gedrag bij baby's

Voorwerpen in de mond stoppen is normaal gedrag bij baby's. Een baby doet dat vanaf ongeveer 3 maanden. Eerst stopt hij vooral zijn handjes in zijn mond en zodra hij voorwerpen kan pakken, eigenlijk alles wat binnen zijn bereik is. Het in de mond stoppen van zijn handjes, duim of vingers en later voorwerpen is belangrijk voor een baby omdat: 

  • Het zuigen op zijn duim of vingers of op een speen helpt om rustig te worden en te kunnen inslapen. De baby kan zich hierdoor beter van zijn omgeving afsluiten. Het helpt ook om het hoofd te stabiliseren hetgeen eveneens belangrijk is om te kunnen inslapen.  
  • Door voorwerpen en zijn handjes in zijn mond te stoppen, tast hij met zijn mond die voorwerpen af en voelt of ze hard of zacht zijn en  welke vorm ze hebben. Hierdoor leert hij die voorwerpen en zijn handjes kennen. Hij voelt niet alleen zijn handjes en andere voorwerpen die hij in zijn mond stopt, maar door het aanraken van zijn mond met zijn handjes en de verschillende voorwerpen, voelt hij ook zijn mond zelf, zijn lippen en zijn tong.  
  • Door voorwerpen in zijn mond te stoppen went zijn mond aan wat  hardere dingen. Zijn mond wordt hierdoor minder gevoelig waardoor een baby van ongeveer 4 maanden van een lepel kan gaan eten en enige maanden later ook steviger voedsel zoals brood. 

In de loop van het eerste jaar en in het tweede jaar neemt het voorwerpen in de mond stoppen af doordat:

  • het kind de meeste voorwerpen, die hij in zijn omgeving ziet, kent, hij hoeft ze daarvoor niet eerst in zijn mond te stoppen.
  • De gevoeligheid in zijn mond zover is afgenomen dat hij gewoon mee kan eten.
  • Hij kan zijn hoofd rechtop kan houden bij het zitten, staan en lopen en hoeft daarvoor zijn duim of hand niet als extra ondersteuning te gebruiken.
Oudere kinderen en volwassenen die voorwerpen in de mond blijven stoppen  

Het is een probleem bij oudere kinderen en volwassenen wanneer ze voorwerpen in de mond blijven stoppen (het zogenaamde pica gedrag) en zelfs opeten. Problemen met sensomotorische integratie, sensorische integratie of sensorische informatieverwerking kunnen samengaan met dit probleem maar er kunnen ook andere oorzaken aan dit probleem ten grondslag liggen. Het komt veelvuldig voor bij mensen met een verstandelijke handicap. Het is altijd zinvol om te kijken in hoeverre de de sensomotorische integratie en het in de mond stoppen van voorwerpen elkaar beïnvloeden. Hoewel hij het zich vaak niet bewust is, heeft het kind of de volwassene altijd een reden voor dit gedrag. Het is daarom in de eerste plaats belangrijk om de reden voor het gedrag te achterhalen. Mogelijk kunnen dan alternatieven  worden geboden. Het in de mond stoppen van voorwerpen zal vaak door de persoon zelf niet als probleem worden ervaren maar wel door zijn omgeving. Het is een vies gezicht, het hoort niet en vooral - bij het opeten van niet-eetbare voorwerpen - is het gevaarlijk.

Mogelijke oorzaken en oplossingen

Vanuit het perspectief van de sensomotorische integratie zijn er verschillende oorzaken voor het in de mond blijven stoppen van voorwerpen. De voornaamste zijn: 

Meerdere oorzaken kunnen bij één persoon een rol spelen, de genoemde en eventueel andere oorzaken zijn dus niet wederzijds uitsluitend. 

Prikkels zoeken

Oorzaak: 

Een sterke behoefte om prikkels in en rondom het mondgebied te voelen.

Oplossing:

Verplaatsend aanraken aan buitenkant van de mond

Bij een sterke behoefte aan prikkels in het mondgebied is het belangrijk om het kind of de volwassene veel aan te raken aan de buitenkant van de mond, met name de wangen en de kin waarbij dan de kaaklijn wordt gevolgd. Het beste is het om de persoon vanaf het kaakgewricht tot aan de kin verplaatsend aan te raken. Dat kan met de hand maar ook met materialen die gemakkelijk over de huid verplaatsbaar zijn, zoals een zachte handdoek, speelgoedbeesten, met luchtgevuld verpakkingsmateriaal en een trilapparaat voor gezichtsmassage. Het verplaatsen is belangrijk, omdat we ons lichaam eigenlijk pas voelen als het wordt aangeraakt. Door de aanraking te
verplaatsen, raak je het kind eigenlijk steeds weer opnieuw aan. Doe het niet te snel, het kind moet de informatie wel kunnen verwerken. Het aanraken gebeurt met druk en over een wat groter oppervlak. Bij het aanraken zoveel mogelijk de gehele hand gebruiken. Bij het aanraken geef je lichte druk, zodat je voelt dat het kind tegendruk geeft om zijn hoofd op de plaats te houden. Het is niet de bedoeling dat het hoofd van het kind opzij wordt geduwd. Het is belangrijk dat het aanraken door het kind of de volwassene als prettig wordt ervaren. 

Het is belangrijk dit aanraken aan de buitenkant van de mond regelmatig gedurende de dag te herhalen. In ieder geval na het uit de mond halen van een voorwerp dat niet wenselijk is, maar ook op andere momenten. Mogelijk kan het in de mond stoppen van niet wenselijke voorwerpen hierdoor enigszins worden voorkomen. Met deze stimulatie is het van belang om te proberen om dit gedrag voor te zijn en niet alleen als reactie op het niet wenselijke gedrag.

Zoek een manier waarop het door het kind of volwassene als prettig wordt ervaren en doe het dan op vaste tijden gedurende dag. Het is vaak handig om het aan dagelijks terugkerende activiteiten te koppelen, zoals voor en na het eten, verschonen en jas aantrekken voordat naar buiten wordt gegaan. Ook kan een timer worden gebruikt waardoor de stimulatie bijvoorbeeld ieder half uur of ieder uur wordt gegeven. 

Materiaal geven dat wel in de mond gestopt mag worden

Om aan de behoefte aan prikkels in en rondom het mondgebied te voldoen, is het belangrijk dat er naar materiaal wordt gezocht dat wel in de mond gestopt mag worden. Sommig babyspeelgoed is hiervoor geschikt, maar er zijn ook speciale kauwstaafjes, kauwsieraden in de handel. Die komen tegemoet aan de behoefte om ergens op te kauwen of voorwerpen in de mond te stoppen. Ze zijn gemaakt van gifvrij materiaal en kunnen eenvoudig schoongemaakt worden met warm water. Sommige van deze materialen zijn extra sterk en daardoor ook geschikt voor grotere kinderen en volwassenen met een verstandelijke handicap of mensen met dementie. Door hun vorm of door een musketonhaakje zijn ze gemakkelijk aan een tas, een broekriem of een ander kledingstuk vast te maken. De speciale bijt- en kauwmaterialen zijn verkrijgbaar bij verschillende leveranciers

Voor kinderen en volwassenen met een middelmatige kauwbehoefte zijn er speciale sieraden (Chewigem) om op te kauwen zoals een soort kralen die om de touwtjes van een capuchonjack bevestigd kunnen worden, armbanden en verschillende soorten hangers zowel voor jongens als voor meisjes. Ze zijn zowel verkrijgbaar bij webshop Educadora als bij andere Leveranciers.   

           kauwhanger                 kauw tag

Verschillende soorten hangers 



           kauwarmband                  kauwkralen

Een armband en de langwerpige kralen die om de touwtjes van een capuchonjack kunnen worden bevestigd


Ook speelgoed uit de dierenwinkel kan geschikt zijn om op te kauwen omdat het meestal extra sterk is.  

Gevarieerd eten aanbieden

Door gevarieerd eten aan te bieden waar iets aan te proeven is en waar goed op moet worden gekauwd, kan extra stimulatie in de mond worden geven. Kauwgom kan hiervoor geschikt zijn maar bijvoorbeeld ook op een wortel of een appel moet goed worden gekauwd. Dit is natuurlijk wel afhankelijk van de mogelijkheid om te kunnen kauwen en slikken. Ook gekruid eten en wat zurige snoepjes of vruchtensap geven extra stimulatie. Ook de structuur van het eten kan extra stimulatie geven bijvoorbeeld 'knapperig' eten zoals rauwkost, toastjes en chips. Zie hiervoor ook: Iets om te voelen

Om kinderen of volwassenen met sondevoeding toch verschillende smaken te laten ervaren, kunt u gebruik maken van snoepspray. Het is in verschillende smaken verkrijgbaar. U kunt bijvoorbeeld een klein beetje op een mondhoek spuiten zodat het kind het af kan likken. Snoepspray is vrij algemeen verkrijgbaar in winkels die snoep verkopen en U kunt het ook op internet vinden.

Voelspelletjes

Vaak is de behoefte om iets te voelen niet beperkt tot het mondgebied en kan men het kind of volwassene ook helpen door allerlei voelspelletjes te doen waarbij andere delen van het lichaam worden aangeraakt. Er wordt dan invulling gegeven aan de behoefte om iets te voelen en tegelijkertijd wordt de aandacht wat van het mondgebied afgeleid. Ideeën hiervoor zijn: 

Het gebruik van ‘trilmateriaal’

Inbakeren of rollen in een deken

Druk uitoefenen met een bal

Over verschillende materialen rollen, kruipen en op knieën lopen

Iets om te voelen

Verstoppen onder knuffels


Verstoppen in een speelhuisje of onder een doek

Spelen in een doos of een krat

Spelen met scheerschuim

Spelen met rijst

Spelen met kastanjes

Insmeren met bodylotion

Masseren met verschillende materialen

Het gebruik van een voetmassagebad

Andere zintuigprikkels aanbieden

We kunnen ook andere zintuigprikkels aanbieden om aan de behoefte van prikkels te voldoen. Vooral bewegingsprikkels zijn zeer geschikt. Het evenwichtsorgaan wordt door een bewegingsprikkel ingeschakeld. Dit gebeurt alleen wanneer het kind het voorwerp of zijn hand uit zijn mond haalt. 

Ideeën hiervoor zijn: 
 

Zorg voor beweging

Bewegen op school

Sport en spel

Het gebruik van gewichten

Zitten op een bal of een balkussen

Zittend op een bal bewegen op muziek

Zittend op een bal naar de televisie kijken

Slepen op een deken

Over verschillende materialen rollen, kruipen en op knieën lopen

‘Schaatsen’ op matjes

Aanraken en bewegen op schoot


Ook iets om naar te kijken of naar te luisteren, kan helpen om het in de mond stoppen van voorwerpen te verminderen, maar lang niet altijd. 

De wereld willen onderzoeken

Oorzaak:

Bij het zien van de dingen om ons heen, weten we al hoe ze voelen zonder ze eerst aan te hoeven raken. Dat komt, doordat we als baby en klein kind de voorwerpen onderzocht hebben door ze eerst in onze mond te stoppen en later met onze handen af te tasten. We weten daardoor hoe de voorwerpen voelen als we ze zien. Het kan zijn dat een kind of een volwassene die voorwerpen in zijn mond blijft stoppen omdat hij ze nog steeds wil onderzoeken, hij wil extra informatie over die voorwerpen opdoen.  

Oplossing:

Voelspelletjes

Om aan de behoefte aan extra informatie te voldoen is het belangrijk om allerlei voorwerpen te laten voelen. Dat hoeft niet per se in het mondgebied dat kan ook heel goed met de handen. Voorwaarde daarvoor is wel, dat het kind zijn handen en de rest van het lichaam zelf ook goed voelt, voordat het die handen of welk lichaamsdeel dan ook kan gaan gebruiken om te voelen. Ideeën hiervoor zijn: 

Het gebruik van ‘trilmateriaal’

Inbakeren of rollen in een deken

Druk uitoefenen met een bal

Over verschillende materialen rollen, kruipen en op knieën lopen

Iets om te voelen

Verstoppen onder knuffels


Verstoppen in een speelhuisje of onder een doek

Spelen in een doos of een krat

Spelen met scheerschuim

Spelen met rijst

Spelen met kastanjes

Insmeren met bodylotion

Masseren met verschillende materialen

Het gebruik van een voetmassagebad

Gebrek aan stabiliteit

Oorzaak:

Een oorzaak die heel vaak bij het probleem van voorwerpen in de mond stoppen of zelfs soms bijten over het hoofd wordt gezien is een gebrek aan stabiliteit van het hoofd. Het kind houdt dan met een voorwerp, maar nog vaker met zijn hand, duim of vingers zijn hoofd als het ware vast of het bijt zich met zijn mond aan de omgeving vast. Bijvoorbeeld aan de bedrand van een spijlenbedje. 
Het kind gebruikt dan zijn mond in combinatie met zijn handen of een ander voorwerp om zijn hoofd min of meer rechtop te houden. Dit gebeurt dan vooral als het kind zit of staat. Het gevolg hiervan is dat het evenwichtsorgaan niets hoeft te doen. De voornaamste taak van het evenwichtsorgaan (het vestibulaire systeem) is het hoofd rechtop houden bij het staan, zitten en lopen, en bij het verwisselen van de ene houding naar de andere. Het evenwichtsorgaan wordt door het gedrag van voorwerpen in de mond stoppen uitgeschakeld. Het is dan van belang om het evenwichtsorgaan te gaan gebruiken om het hoofd  rechtop te houden in plaats van de verschillende voorwerpen die in de mond worden gestopt. Het rechtop houden van het hoofd door het evenwichtsorgaan is alleen mogelijk als het hoofd zich op de romp kan richten. De romp moet daarvoor stevig of stabiel genoeg zijn. Die stevigheid wordt veroorzaakt door steun te nemen op de billen bij het zitten en op de voeten bij het staan of lopen. Door die stabiliteit kan ons hoofd dan op onze romp balanceren. Bij baby's en kleine kinderen geven wij die stabiliteit die ze nog niet hebben, met onze handen en armen door ze stevig vast te houden. 

We kunnen zeggen, dat het in de mond stoppen van voorwerpen het evenwichtsorgaan uitschakelt. Het kan ook zijn, dat door gebrek aan stabiliteit of stevigheid van de romp, het evenwichtsorgaan niet goed kan balanceren op de romp en dat het kind daarom zijn hoofd als het ware vasthoudt met een voorwerp of zijn hand door het in de mond te stoppen. Daar heeft het ook de meeste houvast. Het in de mond stoppen van voorwerpen, het richten van het hoofd met behulp van het evenwichtsorgaan, de stabiliteit van de romp en het steun kunnen nemen op billen en voeten beïnvloeden elkaar wederzijds. Ze kunnen zowel oorzaak als gevolg zijn. 

Oplossing:


Bewegingsprikkels aanbieden 

Om het evenwichtsorgaan in te schakelen, is het belangrijk dat we het kind gaan bewegen. Een bewegingsprikkel kan alleen zijn werk doen als het kind het voorwerp of zijn hand uit zijn mond haalt. Daarnaast moeten we zorgen dat het kind voldoende stabiliteit heeft om zijn hoofd op zijn romp te balanceren. Mogelijk moeten we het kind daarvoor nog wat extra stevig vasthouden. Dat kan bijvoorbeeld door achter een kind te zitten op een rolschommel of een grote rol en en het kind vast te houden door met de handen druk op zijn borstbeen te geven. Je trekt het kind dan stevig tegen je aan. Zorg er dan altijd voordat je alleen de romp omvat - niet ook de armen. De armen duw je dan als het ware met jouw armen licht naar voren.
Ook kan een kind op zijn buik dwars in een hangmat, die aan één punt is opgehangen. De hangmat omsluit het kind dan van zijn romp tot aan zijn voeten en geeft extra stevigheid. Ook hier weer zorgen dat de armen vrij zijn en gebruikt kunnen worden om steun te nemen op de grond. Dit steun nemen zorgt dan weer voor de nodige rompstabiliteit waarop het kind zijn hoofd kan richten. Eventueel kun je ook nog druk geven met je handen precies tussen de schouderbladen van het kind. Dat zal hem ook helpen om zijn hoofd op te richten. 

Ideeën voor beweging zijn: 
 

Inbakeren of rollen in een deken

Zorg voor beweging

Bewegen op school

Sport en spel

Zitten op een bal of een balkussen

Zittend op een bal bewegen op muziek

Zittend op een bal naar de televisie kijken

Slepen op een deken

Over verschillende materialen rollen, kruipen en op knieën lopen

‘Schaatsen’ op matjes

Aanraken en bewegen op schoot


Steun nemen op de grond

Door op de grond te steunen neemt de stabiliteit of stevigheid van de romp toe. Hierdoor kan het hoofd beter op de romp balanceren. Om aan de behoefte aan extra informatie te voldoen, is het belangrijk om allerlei voorwerpen te laten voelen. Dat hoeft niet per se in het mondgebied, dat kan ook heel goed met de handen. Voorwaarde daarvoor is wel dat het kind zijn handen en de rest van het lichaam zelf ook goed voelt voordat het die handen of welk lichaamsdeel dan ook kan gaan gebruiken om te voelen. Ideeën hiervoor zijn: 


Bovenop verschillende materialen liggen

Inbakeren of rollen in een deken

Over verschillende materialen rollen, kruipen en op knieën lopen

Het gebruik van gewichten

Zitten op een bal of een balkussen

Zittend op een bal bewegen op muziek

Zittend op een bal naar de televisie kijken  

‘Schaatsen’ op matjes

Bellen blazen


Voelspelletjes


Om steun te kunnen nemen op de grond is het belangrijk dat het kind de grond en zijn lichaam goed voelt. Allerlei voelspelletjes kunnen daarbij helpen.
Ideeën hiervoor zijn:

Het gebruik van ‘trilmateriaal’

Inbakeren of rollen in een deken

Druk uitoefenen met een bal

Over verschillende materialen rollen, kruipen en op knieën lopen

Iets om te voelen

Verstoppen onder knuffels


Verstoppen in een speelhuisje of onder een doek

Spelen in een doos of een krat

Spelen met scheerschuim

Spelen met rijst

Spelen met kastanjes

Insmeren met bodylotion

Masseren met verschillende materialen

Het gebruik van een voetmassagebad

Verzwaringsmateriaal gebruiken


Kinderen waarbij de stabiliteit een probleem is, kunnen soms geholpen worden met verzwaringsmateriaal. in de eerste plaats denken we hier natuurlijk aan een verzwaringshesje of opblaasvest waardoor de romp meer stevigheid krijgt, maar ook een verzwaard kussen tijdens het zitten, bijvoorbeeld op school of tijdens het eten. Ook door het gebruik van enkelgewichten tijdens het lopen kan de romp meer stabiliteit krijgen. Zie hiervoor Gewichten en ander verzwaringsmateriaal en voor de verkrijgbaarheid van deze producten bij Leveranciers

Alertheidsregulatie

Oorzaak:

Bij het voortdurend in de mond stoppen van voorwerpen is het gericht zijn op de omgeving en het rondkijken naar de buitenwereld gericht meestal sterk verminderd. Het in de mond stoppen van voorwerpen veroorzaakt dan een zich afsluiten van de omgeving en een verlaging van de alertheid. We zien ook dat kleine kinderen, als ze moe zijn, hun duim in mond steken en op die manier gemakkelijk in slaap vallen. Het in de mond stoppen van voorwerpen beïnvloedt op die manier altijd de alertheid. Dit wordt nog versterkt doordat het in de mond stoppen van voorwerpen ook het gebruik van het evenwichtsorgaan verhindert. Daardoor kan het kind niet gericht actief worden en optimaal betrokken en alert zijn bij de dingen die hij doet. 

Het kan ook zijn dat de omgeving te onoverzichtelijk of onveilig is. Er zijn dan te hoge eisen aan het kind of de volwassene gesteld. Het in de mond stoppen van voorwerpen wordt dan gebruikt als middel om de alertheid te verlagen en zich van zijn omgeving af sluiten. Het kan ook zijn dat er eigenlijk te weinig eisen aan iemand worden gesteld of dat iemand niets of te weinig te doen heeft wat binnen zijn mogelijkheden past. Dit laatste komt veel voor bij mensen met een verstandelijke beperking. Het kind of de volwassenen verveelt zich dan eigenlijk en 'vult' de tijd met dingen in de mond stopen.

Oplossing:



Kijk naar de drie eerdere oorzaken

Kijk of een van de eerdere genoemde oorzaken van toepassing is, en of op die manier het in de mond stoppen van voorwerpen kan worden verminderd. Dit zal dan direct invloed hebben op de alertheid.

Minder hoge eisen stellen


Kijk naar de eisen die aan het kind worden gesteld en of hij daaraan kan voldoen. Biedt vooral een veilige omgeving aan. Zoek naar activiteiten die hij kan en leuk vindt.


Zorg voor voldoende zinvolle dagbesteding

Kijk ook vooral of mensen wel voldoende te doen hebben. Zoek naar praktische en zo mogelijk zinvolle tijdsbesteding. 



Els Rengenhart © 2018-2019  Privacybeleid